İngiliz Devlet Arşivi’nin, 30 yıllık gizlilik hükmü kalktığı dosyalarda ASALA kriptoları dikkat çekiyor.
İngiliz Devlet Arşivi’nin, 30 yıllık gizlilik hükmü kalktığı için kamuoyuna yeni açıklanan 1981 tarihli belgeleri arasında, İsviçre kaynaklı, ASALA terörizmiyle ilgili kriptolar dikkat çekiyor.
Kriptolar, ASALA’ya karşı ilk aşamada “merhametli” kararlar veren İsviçre’nin, tehdit kendisine dönünce daha sert yaptırımlar uyguladığını, fakat bu sefer de teröristlerin hedefi haline geldiğini ortaya koyuyor.
Londra kızıyor
13 Şubat 1981 tarihli ilk kripto, ASALA’nın bir fiyaskosuyla ilgili. Lübnanlı terörist Alex Yenekomoçyan ve ABD vatandaşı Suzy Mastereciyan’ın Cenevre’deki otel odalarında yapmakta oldukları bomba 3 Ekim 1980’da yanlışlıkla patlamıştı. Kripto, 10 Şubat’ta biten davada ikiliye sadece 18 ay tecilli hapis cezası verilmesini ve 15 yıl İsviçre’ye giriş yasağı konmasını eleştiriyor. Mahkemedeki “Ermeni sempatizanlarının” sevinçle karşıladığı kararın temel gerekçesi, Yenekomoçyan’ın “şahsi suç emelleriyle” hareket etmemiş ve sonuçta ağır yaralanmış olması. İkilinin, ASALA’ya haraç ödemeyen İsviçre Ermenilerini takibe aldığı belirtiliyor. 2 Mart 1981 tarihli kriptoya göre de İngiltere, İsviçre’ye, iki Ermeni teröriste verilen bu cezaları hafif bulduğunu bildirdi. Ağır yaralanan Yenekomoçyan’ın gelecekte teröre karışmayacağından kendilerinin de emin olduğunu belirten Londra, buna karşın teröre bulaşabilecek başka Ermenileri caydırmak için kendisine daha ağır bir ceza verilmemesini diplomatik bir dille eleştirdi.
İngiltere’nin Bern Büyükelçiliği çıkışlı ve 22 Aralık 1981 tarihli kripto, 9 Haziran 1981’de evine gitmek üzere konsolosluktan ayrıldıktan hemen sonra uğradığı silahlı saldırıda hayatını kaybeden Türkiye’nin Cenevre Başkonsolosluğu Sözleşmeli Sekreteri Mehmet Savaş Yergüz’ün katili Lübnan uyruklu Ermeni terörist Mardiros Sankodigian’ın (Camgozyan) İsviçre’de yargılanmasıyla ilgili. Mardiros’un avukatları, davanın başında, katilin 17 yaşında olduğunu, bu yüzden çocuk mahkemesinde yargılanmasını talep etseler de, sanığın 23 yaşında olduğunun ortaya çıkmasıyla bu mümkün olmadı.
Mahkemede tehdit
Kriptoya göre 15 yıl hapis cezası açıklanınca duruşma salonundaki genç Ermeniler bağırarak İsviçre’yi tehdit ettiler. ASALA da “Ermeni karşıtı” bulduğu kararın bir hafta içinde geri alınmaması durumunda İsviçreli bir diplomatı öldüreceğini açıkladı.
Bardağın yarısı
Kriptoda imzası olan İngiliz diplomat G.R. Lee’ye göre ASALA, bu tür terör davaları sayesinde tanık sandalyesine 1915’te tehcire uğrayan Ermenileri oturtarak “davasını dünyaya duyurmayı” ve basında “kaydadeğer ölçüde sempati” yaratmayı başardı. Belgelerden, Mardiros’un 9 Haziran’daki tutuklanmasının hemen ardından “9 Haziran Örgütü” adıyla kurulan yeni bir oluşumun o güne kadar Ermeni sığınmacılara kucak açan İsviçre’yi tehdit etmeye başladığı, Ermeni militanların İsviçre polisinin Türk polisiyle işbirliği yapmasına öfke kustuğu anlaşılıyor. ASALA lideri Agop Agopyan, Cenevre’deki iki bombalı saldırıyı üstlenen 9 Haziran ve 3 Ekim örgütleriyle arasına mesafe koysa da, Mardiros’un serbest bırakılmaması durumunda tüm Ermeni gruplarının İsviçre çıkarlarına saldırmasını desteklediklerini söylüyor. 23 Temmuz 1981 tarihli kriptonun sonunda İngiliz diplomat J.L.W. Hobbs “bardağın dolu yarısını” görerek ASALA’nın İsviçre’deki saldırılarının şu olası etkisine dikkat çekiyor: “Son şiddet dalgasının belki tek iyi yönü, İsviçre medyasının IRA teröristlerine karşı İngiltere’nin uyguladığı politikayı anlamasını sağlaması…”
Katiller örgütü ASALA’nın Tarihi
Beyrut’ta 1975 yılında kurulan ASALA, 8 yıl içinde 36 Türk diplomatı şehit ettikten sonra 1983’te Paris’teki Orly Havalimanı’na bombalı saldırı düzenlemiş, 8 kişiyi öldürmüştü. Fransız topraklarında eylem yapmaması için ASALA ile gizli anlaşma yaptığı öne sürülen sosyalist Fransa hükümetinin Orly saldırısı ile birlikte toplam kurban sayısının 46’ya ulaşmasının ardından örgütün ülkeyi üs olarak kullanmasına izin vermekten vazgeçtiği iddia edilmişti. Orly saldırısı ile diasporanın da desteğini kaybeden ASALA, Agopyan’ın 1988’de Atina’da öldürülmesiyle dağılmıştı.
