DERLEME ADANA’CA SÖZLÜK

Ruhi M. Çilek sizler için Adana Sözlüğü derledi. İşte DERLEME ADANA’CA SÖZLÜK

• Çimmek = yıkanmak
• kındırmak= aralamak
• küncü = susam
• zibil =çok, aynı zamanda çöp anlamına gelir
• mintan = gömlek
• gıllik = kücük, minik
• cülük= civciv
• helke = kova
• cıncık = cam
• dinelmek = ayakta durmak
• geçek = geçelim
• dönek = dönelim
• binek = binelim vs
• he = evet
• abov = aman
• çeerdek = çekirdek, ayçiçeği, günebakan
• Aşörtmen = eşofman
• dam = çatı
• bocit = bakır ya da aliminyum sürahi
• zibil = çöp
• zibillik = çöplük
• zibil gibi = çok, gereğinden fazla miktarda
• hayma = damlarda asma dallarının toplandığı çardak
• araya gitmek = ziyan olmak
• davşan = tavşan
• Gıran = yaramaz çocuk
• allöş= bir şaşırma nidası
• çul = kilim, yer yaygısı
• peşkir = havlu
• galan = bundan sonra
• galle : kasa, içine para konan çekmece
• zıypmak: kaymak
• eke: Kibirli, ukela, bilmiş bilmiş konuşan, kimseyi beğenmeyen
• ziplemek : Saplamak
• cıbartmak : Birinin çıplak yerine vurunca orayı kızartmak yakmak
• cıbarmak : Vurulan yerin kızarması yanması
• Gıcık almak : Birinden gıcık alırsanız onun doğrusunun
• gulle : misket, bilye
• dakkalık gulle : Atışlarda kullandığımız gulledir
• devrisi gün : Sonraki gün
• beriki gün : Önceki gün
• Duzsuz : (tuzsuz) : lüzumsuz insan tüm gıcık özellikleri bünyesinde barındıran insan her türlü durum için kullanılabilir.
• Ondan kertim: ondan sonracım
• Yazı: tarla
• yuka: sığ, yüksek ya da derin olmayan
• çomça = kepce
• avel=aptal
• böcü=zehirli örümcek
• bayaktan=az önce
• bider=tohum
• banadura=domates
• cılk=çürük
• cere=kulplu testi
• cibiliyet=geçmiş
• dulda= sığınak, kuytu yer
• döş=göğüs
• enik=köpek yavrusu
• eşgi=ekşi
• esvap=çamaşır
• essah=sahi
• Eli eğri : Hırsız
• Hırkız: Hırsız
• Malıyla malamat olmak = Parasıyla Rezil Olmak
• Epey cıncık kırdı =Pot kırmak
• Mart sıpası = Yerinde duramayan
• Ziv ziv gezmek = Bol bol gezmek
• Eşkere konuşmak = Boş yere konuşmak
• Mezhebi geniş = Herşeye uyan
• Zurnanın zırt dediği yer = Konunun en önemli noktası
• Gece mitilde yatar gündüz çalım satar = Durumuna bakmadan caka satmak
• Ağzının domarışından omar diyeceğini anlamak= Söyleyeceği şeyi hareketlerinden anlamak
• Gel gelelim çam kertmesine= gelelim kurufasulyenin faydasına
• Mitili atmak = Yerleşmek
• Mukufuna varmak = Anlamak
• Anası sarımsak, babası soğan =Sıradan
• Göz görgüsü ne oldum delisi = sonradan görme
• Ne ondurur, ne öldürür = Ne durumunu iyileştirir, nede çok kötüleştirir
• Gözünden sürmeyi çekmek = Kurnazlık
• Nuh Nebi’den kalma = Çok eskiden kalma
• Aydan arı, günden duru olmak = Parlamak
• Oklava yutmuş yılan gibi = Eğilmekte zorlanıyor gibi görünmek
• Havsalası almamak = Anlayamamak
• Pel pel bakmak = Garip garip bakmak
• Hem nalına hem mıhına =iki yüzlülük
• Pinti Bekir = Pintiliğin bir derecesi
• it kılı postal bağı = Bir işe yaramaz
• Poyrazdan alıp yele vermek = Harvurup harman savurmak
• Cinleri başına ağmak = Delirecek şekilde kızmak
• Sepeti seyrek = Ağzında lafı tutamamak
• Çalıyı tepesinden sürmek = Ön yargılı olmak
• Kanı soğuk =Az konuşan, sessiz
• Sütü bozuk =şerefsiz
• Köküne acı soğan doğramak = Kökünü kazımak
• Tilkiye tavuk güttürmek = Olmayacak işi yapmak
• Kuru derede sele gitmek = Olmayacak duruma düşmek
• Un çuvalı gibi tozar =Kendi kendine kızıp durmak, köpürmek
• Dussuz dussuz konuşmak = Salak salak konuşmak
• Elem eşkere = Açıkça
• Yayan yapıldak yola düşmek= Yalın ayak, başı açık yola düşmek
• Mısmıl= müsait
• Taka= Pencere
• dıkılmak= içeri girmek
• Suğluk veya suuluk = Bıçak
• Lenger= Genişçe bakır pilav gibi yiyecekleri koymaya, servis yapmaya yarayan
• Celfin= Genç Tavuk
• Düve= Genç inek
• Kuskun= Eşeklerin semerin üzerinde tutmaya yarayan kalçasına dolanan geniş bant şeklinde kuşak.
• Kuskunu Düşük =Deyim olarak anlamı rüküş veya salaş giyinmiş anlamındadır.
• Köşker= Ayakkabı tamircisi
• gadanı aliim=günahların benim olsun
• nahal geldin=ne zaman geldin…
• laylon= traktör römorku
• anarya= “geri” anlamına geliyor.
• vırrığı yelli = aklı bir karış havada
• tike = kuşbaşı et
• cibindirik = cibinlik
• gulle = bilye, bilya, misket
• manık = kedi yavrusu
• gındırık = aralık, az açık, küçük boşluk
• Balcan: Patlıcan
• Böğün: Bugün
• Demikten: Demin, biraz önce
• Sinemiya: Sinemaya
• Hammetmek: İyi yapmış olmak, dinleyenin hoşuna giden bir şey yapmış olmak
• Dışlığı gelmek: Yapılan bir şeyin yapanın hoşuna gitmesi
• Gıvrışık (Yol için): Dolambaçlı
• Ganalın çenesi: Kanalın karşı tarafı
• Bicibici: muhallebi benzeri bir tatlı, üzerine rendelenmiş buz ve gülsuyu ile servis edilir.
• Karsambaç : Bicibici nin sadece buz ile olanı.
• Haşlama (veya aşlama) : Meyan kökünden yapılan bir içecek. Haşlamacıların özel kıyafeti ve pirinç olduğunu sandığım özel bir sırt bidonu bulunurdu ve metal bardaklar ile bir tür müzik yaparlardı.
• Deblek: Darbuka, Dümbelek
• Kiriştek: Topaç
• Feriştah: En üstün, en iyi
• Döölet: Devlet
• Gayfe: kahve
• Cuvara: Sigara
• Culuk: Hindi
• Dezze: Teyze
• Bibi: Hala
• Tiyare: tayyare, uçak
• Cenderme: Jandarma
• Gaplık: Mutfak rafı
• Zabah: Sabah
• İramazan: Ramazan
• İremzi: Remzi
• Hössün: Hüseyin
• Pontil: Pantolon
• Kenef: Tuvalet
• Çomça: Kepçe
• Gıylı: Ağzı geniş testere
• Köynek: Gömlek
• Idara: İdare binası
• Petelek: Patates
• Patetis: Patates
• Gıyı : Sınır
• Cahal: Cahil
• Aşşa: Aşağı
• Bayak: Az önce
• Pambık: Pamuk
• Baldırcan: Patlıcan
• Eşgere: Aşikâre, açıkça
• Gamıyon: Kamyon
• Motur: Traktör
• Gelek-gidek-inek-binek: Gidelim-gelelim-inelim-binelim
• Ellof çekmek: Nara atmak
• Allahına mı? : Hayret ifadesi olarak sahi mi?
• Makine: Tabanca
• Dellenmek: Deliye dönmek
• Köten: Pulluk
• Büllük: Çocuk pipisi
• Deke: Teke, erkek keçi
• Boğanak: Yoğun yağmur
• İbabel: Deli, tuhaf hareketleri olan.
• Gancık: Dişi
• Metel: Masal
• Ak pakla: Kuru fasulye
• Boyalalı pakla: Barbunya
• Küncü: Susam
• Sekmek: Kirizma
• Hezen: Mertek
• Bıllık: Dana
• Taka: Pencere
• Urba: Elbise
• Elam: Galiba
• Çamdır: kırma, melez
• Keykinmek: sürtünmek
• Hoşşik: Yalaka, yağcı
• Pelpir: Yabani üzüm
• Cübür: Toz, posa
• Eftik etmek: Atıştırmak
• Paça çemirlemek: Paça sıvamak
• Gelebicin: Yayın balığı
• Kendir: halat
• Telis: çuval
• Siftinmek: sırnaşmak
• Mabal: Günah
• Mabalını almak: günahını almak
• Mitil atmak: bir yere yerleşmek
• İt ayağı yemek: çok gezip dolaşmak
• Alımını almak: layığını bulmak, açıkta kalıp üşümek
• Başını bağrını yesin: Lanet olsun, kahretsin
• Susası gelmek: Susamak
• Umsuluk olmak: Umduğunu elde edememek
• Cılkı çıkmak: Bir işin iyice bozulması, abartmak
• Sıtkı sıyrılmak: Birine karşı güvenini yitirmek
• Gert gert gezmek: Kabadayıca gezmek
• Gırkım atmak: Düğünde hediye olarak para atmak
• Hışı çıkmak: çok yorulmak, bitkin düşmek
• Öllüyün körü: canın cehenneme, yok daha neler
• Allüş çekmek: çok sevince nara atmak
• Burnuna komamak: değer vermemek
• Araya gitmek: Ziyan olmak
• Ziv ziv dolaşmak: boş boş amaçsız gezmek
• Ford atmak: hava atmak
• Gadasını almak: birinin günahını almak
• Malıyla malamat olmak: parasıyla rezil olmak
• Dalabı olmak: bir şeyin bağımlısı olmak
• Dışlık vermemek: rahatsız, huzursuz etmek
• Gani garran olmak: bolluk içinde kalmak
• Kırık tutmak: evli birinin dost tutması
• Mahana etmek: bahane etmek
• Mavra yapmak: palavra atarak gevezelik yapmak
• Kırfacana vermek: saldırmak, ortalığı dağıtmak
• Cımcılık olmak: baştan aşağı ıslanmak
• Zortluk olmak: dalga geçilecek duruma düşmek
• Denk: Yük
• Demitten: biraz önce, demin
• Mavra: palavra
• Fallik: Fingirdek, hafif meşrep
• Tummak: suya dalmak, yıkanmak
• Antiriş: uyduruk
• Lavgar: çok konuşan, geveze
• Darı: mısır
• Mahluta: mercimek çorbası
• Kerana: genel ev
• Tuturuk: çok ekşi
• Eşki: ekşi
• Kavsara: ağaçtan yapılmış kasa
• Sasımak: kokmak, bozulmak
• Zıypmak: kayarak düşmek
• Seme: uyuşuk, beceriksiz
• Andelüp: acaip, şaşkın
• Mahzere: tahin imalathanesi
• Haral: büyük çuval
• Bolamadı: genişçe, şöyle rahatça
• Cerre: kulpsuz toprak testi
• Tosbağa: kaplumbağa
• Deyha: işte orada
• Ganel: su kanalı
• Zaar: galiba, sanırım
• Icık: biraz
• Ötegeçe: karşı taraf
• Debbe: büyükçe bidon
• Düneen: dün
• Dene: tane
• Sokum: dürüm
• Sırt: elbise
• Siptilli: sebze pazarı
• Manık: kedi yavrusu
• Seyip: başıboz
• Urup: çeyrek, dörte bir
• İrişkin: et sucuğu
• Kallavi: Büyük
• Tapan: Tarlaya atılan tohumu örtmek için gezdirilen, ağaçtan geniş araç, sürgü
• Cillop: Parlak, pırıl pırıl
• Cilte: Semer ipi, Semere yük vurmak için kullanılan ucu çatallı sopa
• Becik: Buzağı, Çam kozalağı